Күшән немесе Күшәла (лат. Arsenic; As) — элементтердің периодтық жүйесінің V тобындағы химиялық элемент.
| |||||||||||||||
Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
сұр полуметалл ![]() | |||||||||||||||
Атом қасиеті | |||||||||||||||
Атауы, символ, нөмірі | Күшән, 33 | ||||||||||||||
Топ типі | Металлоидтар | ||||||||||||||
Топ, период, блок | 15, 4, p | ||||||||||||||
Атомдық масса () | |||||||||||||||
[Ar] 3d10 4s2 4p3 | |||||||||||||||
Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 5 | ||||||||||||||
Атом радиусы | 139 | ||||||||||||||
Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
119±4 | |||||||||||||||
185 | |||||||||||||||
+5e: 46, −3e: 222 | |||||||||||||||
2,18 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
0 | |||||||||||||||
Тотығу дәрежелері | −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 | ||||||||||||||
1-ші: 947.0 кДж/моль (эВ) | |||||||||||||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
Тығыздық () | 5.73 (сұр күшән) г/см³ | ||||||||||||||
Қайнау температурасы | 887 K | ||||||||||||||
1090 К (817°C), 3700 кПа | |||||||||||||||
24,44 (сұр) кДж/моль | |||||||||||||||
Булану жылуы | 32,4 кДж/моль | ||||||||||||||
25,05 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
тригональды | |||||||||||||||
a=0,4123 нм, α=54,17° Å | |||||||||||||||
285 K | |||||||||||||||
Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
(300 K) 50,2 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
8 ГПа | |||||||||||||||
Моос қаттылығы | 3.5 | ||||||||||||||
1440 | |||||||||||||||
7440-38-2 |
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODNMemMzTDBGeWMyVnVhV011YzNabkx6RXdNSEI0TFVGeWMyVnVhV011YzNabkxuQnVadz09LnBuZw==.png)
Реттік нөмірі 33. As деген таңбамен белгіленеді. Қарапайым зат болып сынғыш металл болып келеді. Оның аты ерте кезде орыс тілінде тышқан өлтіруге қарсы қолданғандықтан оны Мышьяк деп атап кетті. Оны 1789 жылы А. Л. Лавуазье ашқан. Мышьякқа бай орындар ол – Грузия, Орта Азия, сонымен бірге Қазақстанда , АҚШ, Швеция, Норвегия, Жапония, Канада, Ресейде. Мышьяктың қосылыстары және дара түрінде улы болып келеді. Онымен улынған адам басы аурып, іші өтіп, жүйке жүйесі қозады.
Сілтемелер
Дереккөздер
- "Қазақ Энциклопедиясы", 6 том
![]() | Бұл — химия бойынша мақаланың . Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер