Празеодим (лат. Praseodymіum; Pr) — элементтердің периодтық жүйесінің ІІІ тобындағы химиялық элемент, атомдық номері 59, атомдық массасы 140,908; лантаноидтар тобына жатады. Жерде сирек кездесетін металл, жер қыртысындағы салмақ мөлшері 9,5×10-4%. Тұрақты бір изотопы 141 Pr бар, қалған изотоптары жасанды жолмен алынған.
| |||||||||||||||
Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
сұр-ақ металл ![]() | |||||||||||||||
Атом қасиеті | |||||||||||||||
Атауы, символ, нөмірі | Празеодим, 59 | ||||||||||||||
Топ типі | |||||||||||||||
Топ, период, блок | ІІІ, 6, f | ||||||||||||||
Атомдық масса () | |||||||||||||||
[Xe] 4f36s2 | |||||||||||||||
Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 21, 8, 2 | ||||||||||||||
Атом радиусы | 182 | ||||||||||||||
Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
203±7 | |||||||||||||||
(+4e): 0,9 Å, 90 пм. (+3e): 1,013 Å, 101,3 | |||||||||||||||
1,13 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
Pr←Pr3+ −2,35 В | |||||||||||||||
Тотығу дәрежелері | 0, +1, +2, +3, +4, +5 ( аз негізді оксид) | ||||||||||||||
1-ші: 527 кДж/моль (эВ) | |||||||||||||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
Тығыздық () | 6,773 г/см³ | ||||||||||||||
Балқу температурасы | 1204 K | ||||||||||||||
Қайнау температурасы | 3785 K | ||||||||||||||
11,3 кДж/моль | |||||||||||||||
Булану жылуы | 331 кДж/моль | ||||||||||||||
27,44 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
Алтыбұрышты | |||||||||||||||
a=3,673 c=11,84 Å | |||||||||||||||
c/a қатынас | 3,22 | ||||||||||||||
Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
(300 K) 12,5 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
α формасы: 37,3 ГПа | |||||||||||||||
α формасы: 14,8 ГПа | |||||||||||||||
Пуассон коэффициенті | α формасы: 0,281 | ||||||||||||||
250–745 | |||||||||||||||
250–640 | |||||||||||||||
7440-10-0 |
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODFMelUzTDFCeVlYTmxiMlI1YldsMWJTNXpkbWN2TVRFemNIZ3RVSEpoYzJWdlpIbHRhWFZ0TG5OMlp5NXdibWM9LnBuZw==.png)
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOW1MMlkxTDFCeVlYTmxiMlI1YldsMWJWOTNZWFJsY2k1cWNHY3ZNakl3Y0hndFVISmhjMlZ2WkhsdGFYVnRYM2RoZEdWeUxtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
Празеодим австрия химигі К.Ауэр фон Вельсбах ашқан (1885). Минералдары: монацит, , лопарит. Кесек празеодим ақшыл, күміс түсті, таза күйінде иілгіш, оңай өңделеді, тығыздығы 6,78 г/см3, балқу температурасы 931 °С, қайнау температурасы 3510 °С. Тотығу дәрежесі +3, кейде +2, +4, 400 °С-та оттекте жанады (Pr2O3), қыздырғанда азотпен нитрид (PrN) түзеді.
сутекті сіңіріп әр түрлі гидридтер (Pr(H)x) түзіп, HCl, HNO3, H2SO4-пен қыздырғанда галогендермен әрекеттеседі. Таза празеодим хлоридін (PrCl3) электролиздеу арқылы алады. Празеодим және оның қосылыстары парамагнитті. Оларды шыны, фарфор бояуда, болаттың арнайы сорттарын алуда, т.б. қолданады.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
- Қазақстан энциклопедиясы, VII-том
![]() | Бұл — мақаланың . Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер