Тұйық тізбекті қосылыстар, циклді қосылыстар – молекулаларында үш және одан да көп атомдар өзара байланысып, бір немесе бірнеше сақина (цикл) түзетін заттар.
Тұйық тізбекті қосылыстар органикалық химияда кең таралған. Ең көп тарағаны 5 немесе 6 буындық сақиналар. Себебі олардың түзілуі жеңіл және сақинада кернеу болмайды.
Сақина түзетін атомдардың табиғатына байланысты. Тұйық тізбекті қосылыстар бірнеше топтарға жіктеледі:
- изотұйықтізбекті немесе карботізбекті (а – мен ә – ),
- ароматтық (б – бензол),
- гетеротұйықтізбекті.
Гетеротұйықтізбекті қосылыстардың сақинасында көміртек және бір немесе бірнеше басқа элементатом| (оттек, азот, күкірт) болады. Мысалы, в – оттек, г – мен азот, ғ – тиофенде күкірт.
Сақина саны екі немесе одан да көп болса, олар бір-бірінен оқшауланған, ортақ бір атомы немесе екі атомы ортақ болып келеді. Мысалы, д – , е – дифенил, ж – , з – нафталин, и – , ал к – [кетанан| бір сақина екіншісінің ішіне еніп орналасады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 , VIII том
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер