Шетланд аралдары (ағылш. Shetland Islands, шотл. Sealtainn) — Шотландияның солтүстік-шығысында архипелаг.
Шетланд аралдары | |||
ағыл. Shetland Islands, шотл. Sealtainn | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Әкімшілік орталығы |
| ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары | 60°19′00″ с. е. 01°16′00″ б. б. / 60.31667° с. е. 1.26667° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 60°19′00″ с. е. 01°16′00″ б. б. / 60.31667° с. е. 1.26667° б. б. (G) (O) (Я) | ||
Жер аумағы | 1471 км² (12 орын) | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны | 23 200 адам (2011)(31 орын) | ||
Тығыздығы | 15,77 адам/км² | ||
Сандық идентификаторлары | |||
ISO 3166-2 коды | GB-ZET | ||
| |||
![]() |
Жалпы ауданы - 1471 км², оның ішінде 967 км ² «Негізгі арал», орналасқан. Онда әкімшілік орталық және ең ірі елді мекен - және көлемі жағынан екінші елді мекен - орналасқан. Шотландиядағы 32 округтың бірі, сондай-ақ сайлауында « сайлау округі.
География
Шетланд аралдары Британ аралдарының архипелагының солтүстік бөлігінде, Солтүстік теңізі мен Атлант мұхитының шекарасында, солтүстік-шығысынқа 150 км, Фарерден оңтүстік-шығысқа 270 км және Норвегиядан батысқа 300 шақырым жерде орналасқан. Архипелагтың оңтүстік бөлігінде өтеді.
Аралдар
100-ден астам аралдардың ішінде он алтысын қоныстанған - , , , , , , , , , , , , , , және .
Климат
Шетландтағы климат Атлантикадағы жылы сулардың қалыпты әсерінен субарктикалық теңізді болып табылады. Судың температурасы наурыз айында 5 ° C-тан тамыз айының соңына дейін 13-14 ° C. Дегенмен, жазы салқындау, сирек температура 21 ° C-тан асады. Орташа айлық температураның рекорды - 17,2 ° С 1947 жылы тамызда белгіленді. Алайда, 2008 жылдың жазында 20 ° C-тан жоғары температура бірнеше рет тіркелді.
Жалпы климат жылына 200 күн бойы жауын-шашынмен (1 мм-ден астам) бұлтты және ылғалды. Леруикте жыл сайынғы жауын-шашынның орташа мөлшері 1238 мм, қараша және желтоқсан айларындағы шыңмен, ол жылдық бағаның төрттен біріне келеді. Ең төменгі жауын-шашын сәуір айынан тамыз айына дейін, бірақ ай сайын жауын-шашын мөлшері 50 мм-ден аз болмайды. Шілдеден маусым айының басына дейін кез келген уақытта қар жабуы мүмкін, әдетте қар бір күннен артық жатпайды. Тұман жазда оңтүстіктегі желдердің салқындауы есебінен аралдардың көп бөлігінде болуы мүмкін.
Аралдардың солтүстік позициясы жыл ішінде күндізгі жарықтың ұзақтығын өзгерісін қамтамасыз етеді - күннің қыстық күн тоқырауы 3 сағат 45 минуттан қалған жаздың күндізгі күні 23 сағатқа дейін. Алайда климаттың ылғалдылығы бұлтты ауа-райы таралуын үнемі қамтамасыз етеді, сондықтан жарық сағаттарының саны тек 1065-ге жетеді, яғни күндізгі уақыттың 25%-ы.
Ең суық айдың орташа максимумы | 4.9 °C (ақпан) |
Ең жылы айдың орташа максимумы | 12.5 °C (тамыз) |
Аязды күндер | 33 күн |
Жылдық жауын-шашын | 1284 мм |
Қар жауған күндер | 60 күн |
Жаңбырлы күндер саны | 285 күн |
ауа райы | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | Жыл |
Абсолюттық максимум, °C | 9 | 8 | 10 | 11 | 13 | 15 | 17 | 17 | 15 | 13 | 11 | 10 | 17 |
Орташа максимум, °C | 6 | 6 | 7 | 8 | 11 | 13 | 14 | 14 | 13 | 10 | 8 | 7 | 9,75 |
Орташа температура, °C | 5 | 4,5 | 5,5 | 6,5 | 9 | 11 | 12,5 | 12,5 | 11 | 8,5 | 6,5 | 5,5 | 8,1 |
Орташа минимум, °C | 4 | 3 | 4 | 5 | 7 | 9 | 11 | 11 | 9 | 7 | 5 | 4 | 6,6 |
Абсолюттық минимум, °C | 0 | −1 | 0 | 1 | 3 | 5 | 9 | 8 | 6 | 3 | 1 | −1 | −1 |
Жауын-шашын нормасы, мм | 133 | 95 | 132 | 88 | 70 | 61 | 70 | 83 | 128 | 155 | 127 | 142 | 1284 |
Жағалық сызық
Аралдардың жағалауы жергілікті тұрғындар «voes» деп атайтын, терең аңғарлармен кесілген. Бұл шығанақтар норвегиялық фьордтарды еске салады. аралының солтүстік жағалауына шығанағы терең енген, ал батыс жағалауына - жалпақ шығанағы енген.
Ландшафт
Шетланд аралдарына жалпақ төбешік жазықтар мен үстірттер тән (450 метрге дейін). Аралдарда іс жүзінде ағаштар кездеспейді, өйткені олар үнемі соғатын желге төтеп бере алмайды. Ландшафт таулы шөптермен толтырылған төбешіктер мен жайылымдарды жасайды.
Ұлыбританияда биіктіктегі 150 метрден асатын төбелерді Мэрилин деп атайды. Шетланд аралдарында мыналар бар:
Төбе | Биіктігі (м) | GeoHack сілтеме | Негізгі төбешік | Арал |
---|---|---|---|---|
450 | HU305835 | жоқ | ||
Снаг | 418 | HT947395 | жоқ | |
Ройл-Филд | 293 | HU396285 | ||
Сакса-Ворд | 284 | HP631167 | жоқ | |
Фитфул-Хед | 283 | HU346135 | Ройл-Филд | |
Скалла-Филд | 281 | HU389572 | Ройл-Филд | |
Сенднесс-Хилл | 249 | HU191557 | Скалла-Филд | |
Уорд-оф-Брессей | 226 | HU502387 | жоқ | |
Уорд-Хилл | 217 | HZ208734 | нет | |
Хилл-оф-Арисдейл | 210 | HU495842 | жоқ | |
Дейлскорд-Хилл | 252 | HU393684 | Скалла-Филд | |
Валла-Филд | 216 | HP584078 | Сакса-Уорд | |
Носс-Хед | 181 | HU553399 | жоқ | |
Ноуп | 248 | HT954375 | Снаг | |
Скрей-Филд | 216 | HU417361 | Ройл-Филд | |
Мид-Уорд | 172 | HU320652 | жоқ | |
Уорд-оф-Скосборо | 263 | HU388188 | Ройл-Филд | |
Уорд-Хилл | 159 | HU622935 | жоқ | |
Уайт-Грюнаферт | 173 | HU275807 |
Суаттар
Көлдер мен су қоймалары:
:
:
:
:
Флора мен фауна
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODJMell5TDFOb1pYUnNZVzVrVTJod1pHOW5RbXgxWlRKZmQySXVhbkJuTHpJd01IQjRMVk5vWlhSc1lXNWtVMmh3Wkc5blFteDFaVEpmZDJJdWFuQm4uanBn.jpg)
Аралдарға әдеттегі түрі - көкшіл лағат (Molinia caerulea) және мүшелі елекшөп (Junticus articulatus), құртқашаш (Iris pseudacorus) кездеседі. Өзендер мен ағымдар бойындағы терең аңғарларда, қайыңдар, шетен мен көктерек өседі. Көктемде аралдардың шөпбінде көктемгі наурызгүл (Primula veris) гүлдейді.
Шетланд аралдары соңғы мұз дәуірінің соңында теңіз түбінен көтерілді. Сондықтан Еуропада өмір сүретін сүтқоректілер мұнда келе алмады. Кейінірек бұл аралдарда осы жерлердің жалғыз сүтқоректілер - үй қойлары, қояндар, жабайы қояндар, кірпілер, аққалақ пен үй тышқандары пайда болды. Жергілікті сұр тышқандар генетикалық түрде норвегиялық популяцияларға ұқсас, сондықтан олар вмкингтердің кемелерінен аралдарға жүзіп барды деп болжауға болады. Бұрынан бері мен кәдімгі итбалықтар елсіз жағалауға келіп, демалып және ұрпақ қалдырады. Шетланд аралдарында кәмшаттар жиі кездеседі, олар теңіз жағалауында болады.
Шетланд аралдары - отаны. Бұрын бұл кішкентай итті қой табындарын басқаруға және оларды қорғауға қолданған.
- ең кішкентай өкілдерінің бірі, ол салт жүруге және басқа да мақсаттарға қолданылады.
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOWtMMlJoTDBKcFoyZGhYMU5vWldWd2N5NXFjR2N2TXpBd2NIZ3RRbWxuWjJGZlUyaGxaWEJ6TG1wd1p3PT0uanBn.jpg)
Шетланд аралдары өздерінің құстар базарларымен бүкіл әлемге әйгілі. Аралдардың Гольфстримге жақын қолайлы жерде орналасуының арқасында, мұндағы құстар тамақтана алады. Шетланд аралдарына жылы су ағысы көптеген балықтар түрлеріне тағам болатын планктондарға көптеп қоректік заттар әкеледі. Балық - теңіз құстары мен сүтқоректілердің негізгі тағамы. Бұл аралдардың келесі артықшылығы - бүкіл жағалау бойымен созылатын биік жартастар. Жартастағы ойықтар мен сөрелерде көптеген арктикалық құстар ұялайды, мысалы, және . Фетлар аралы - бұрын ақ жапалақ ұялаған Ұлыбританиядағы жалғыз орын. ХХ ғасырдың 60-шы және 70-ші жылдарында бірнеше ұялары табылған. Тау шыңдарындағы шөп пен мүк мен құрақтұмсықтарға ұя салуға арналған тамаша орын.
Табиғатты қорғау
Архипелаг аралдарында теңіз құстарының кейбір түрлері қорғалған күзет орындары ұйымдастырылған.
аралдарында құстардың көші-қонын бақылап отыру үшін орнитологиялық обсерватория салынған.
Тарихы
Ежелгі тарихы
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODRMemc1TDAxdmRYTmhYMEp5YjJOb1h5MWZaMlZ2WjNKaGNHZ3ViM0puTG5Wclh5MWZNek0xTXpBMUxtcHdaeTh5TURCd2VDMU5iM1Z6WVY5Q2NtOWphRjh0WDJkbGIyZHlZWEJvTG05eVp5NTFhMTh0WHpNek5UTXdOUzVxY0djPS5qcGc=.jpg)
Шетландықтар б.з.б. 1500 ж. қоныстанды. Алғашқы қоныстанушылар егіншілік және ірі қара мал ұстаумен айналысты. Сол кезде климат суығырақ болды, сол себептен адамдар жағалау аймақтарында мекендегенді жөн көрді. Темір дәуірінде көптеген тас бекіністер салынып, қирандылары бүгінге дейін сақталып қалды. Б.з. 297 жылға жуық шетландықтар Солтүстік Шотландияның көп бөлігімен бірге патшалығының бір бөлігі болды. Кейінірек оларды викингтер басып алды. Осы кезеңдердің барлық кезеңдеріндегі тастан жасалған құрылыстар, олардың қолданылуына байланысты, неолит дәуірінен бастап ормансыз Шетландта сақталған, бірақ көрші қарағанда онша емес. Барлық кезеңдердің артефактілері сақталып, Леруиктегі мұражайда қол жетімді.
Норвегиялық отарлау
IX ғасырда викингтер тонаушылықтан отарлауға көшті. Егер норвегтер солтүстік аумақтарды артық көретін болса, онда аз халық қоныстанған болса, даттықтар Англия мен Францияның тығыз қоныстанған жерлерін таңдады, ал шведтер шығысқа қарай бағытталды. Шетландықтар аралдарына - батыс-норвегтік және заңдарын әкелген норвегтердің отарына айналды. Норн XIX ғасырға дейін ауызша сөйлеу тілі ретінде қолданылды.
Жалпы алғанда, норвегтердің келуіне дейін архипелагта тұратын жергілікті халықтың тағдыры әлі күнге дейін түсініксіз болып қала береді. ХХ ғасырдың 90-шы жылдарына дейін IX ғасыры Шетланд және Оркней аралдарында өмір сүрген викингтермен қысқа мерзімде толығымен жойылды деп пайымдалды. Бұл болжам аралдардың екі топтарында да скандинавиялық емес топонимиясының болмауына негізделген. Алайда XX ғасырдың 90-шы жылдарының басында Оркней аралдарында жергілікті тұрғындардың қоныс аудару орнына орналастырылған алғашқы скандинавиялық қоныстардың бірінде қазба жұмыстары болды. IX ғасырдың екінші жартысына жататын археологиялық қабатта скандинавиялық артефактілерімен бірге пикттердің артефактілері табылды және табыстардың табиғаты оларды әдеттегі заттар ретінде қолданғанын көрсетті. Бұл зерттеулер Оркней аралдарындағы жергілікті тұрғындардың жаппай қырылу болжамын күмән келтірді; қоныс полиэтникалық болды. Сонымен қатар Шетланд аралдарының автохтондарына зорлық ассимиляциясын көрсететін ұқсас дәлелдер әлі табылған жоқ.
Норвегияда билігін орнатқаннан кейін, оның көптеген қарсыластары, соның ішінде Шотландия мен Норвегияға шабуылдарды жалғастыруға негіз болған Оркней мен Шетландияға қашып кетті. Бұл 875 жылы Харальдты флотты жинап, аралдардың бақылауында ұстауға талпындырды. Шотландияда қайтыс болған ұлы үшін өтемақы ретінде Оркней мен Шетландияны патшадан алды. Рэнгвальд құрып, бауыры берді.
X ғасырда Шетландықтар христиан дінін қабылдады.
1194 жылы Норвегияны (шам. 1145-1202 жж.) басқарған кезде, Оркней мен Шетланд эрлы болды. Лендрманн Халкйелль Йонссон және оның балдызы Олаф Оркнейде әскер жинап, Норвегияға жол тартты. Олармен бірге Олафтың асыранды ұлы Сигурд, король Магнус Эрлингссонның ұлы болды. жақын Флорваг түбіндегі шайқаста олар жеңілді және Сигурдтың өліміне сенімді болу үшін денесін Бергенге королге жеткізілді. Алайда, Сверрир аумағында көтеріліс басталған Харальд Маддссонның баяндамасын талап етті. 1195 жылы ол Бергенге патша сотын қабылдау үшін барады. Жаза ретінде патша Шетландта тікелей ереже орнатты, ол бұдан былай үзілмеді.
Шотланд-норвег соғысы және Шотландияға көшу
1262 жылы Шотландияда жиырма бір жаста болғанда, 13 жыл бұрын қайтыс болғанға дейін жалғастырған батыс және солтүстік аралдарға қарсы агрессивті саясатқа қайта оралды. Ол Норвегия королі аралдарына ресми мәлімдеме жасады. Осы уақытта Норвегиядағы азаматтық соғыс аяқталғаннан кейін өзінің әскери және экономикалық күшін қалпына келтірген еді. Хокон Шотландияның талаптарын қабылдамады, өйткені Норвегия Солтүстік теңіздің барлық аралдарын патшалықтың бөлігі ретінде қарады. Норвегияның әскери күші алдында шотландықтар келіссөз кезінде қарсыласпайды деген үмітте норвегтер лейдангты (жасақ) және үлкен флотты жинап, Шетландқа беттеді. Норвегтердің қолы алдымен аралдарда Брейдеръясунд (бәлкім, қазір ) деген жерде тоқтады, сосын жол тартты.
күзгі дауылдардың басталуын күтіп, келіссөздердің уақытын созды. Хоконның төзімділігі таусылып, шабуыл жасауды шешкен, бірақ күшті дауыл бірнеше кемелерін жойып, басқаларды жағалаудан аулақ кетуге мәжбүр еткізді. 1263 жылы қазанда Ларгс түбіндегі шайқаста жеңімпаз болмады, екі жақ өздерінің жеңісін жариялады, бірақ Хоконның жағдайы үмітсіз болды. 5 қазанда ол рухы түскен әскерімен Оркнейге оралды, сол жылы 17 желтоқсанда безгектен қайтыс болды. Оның қайтыс болуы Шотландиядағы норвегиялық экспансияның аяқталуын білдірді.
әкесінің саясатын жалғастырмай, Александр III-мен келіссөздер жүргізе бастады. жасасқаннан кейін ол ең қымбат норвегиялық байлықтарды - Мэн және Судреяр ды (Гебрид) 4000 бір жолғы төлемі мен 100 марк жылдық төлемдер үшін алмастырды. Шотландықтар норвегтердің Оркней және Шетландтағы билігін мойындады.
Норвегтердің бейбітшілікке деген ұмтылысының басты себептерінің бірі - Англиямен сауданы қалыпқа келтіру. 1223 жылғы Норвегия мен Англия арасындағы сауда туралы келісім Норвегия мен Шотландия арасындағы бейбітшілікті сақтауды талап етті. 1269 жылы келісім еркін сауда-саттықты қамтуға дейін кеңейтілді.
XIV ғасырда Норвегия Оркней мен Шетландты өз аумағы деп санағанымен, шотландықтардың ықпалы өсе берді. 1379 жылы Норвегияда билігі кезінде Оркнейді басып алды. 1347 жылы Норвегия Қара өлімнен зардап шегіп, 1397 жылы Даниямен бірге Калмар униясына кірді. Норвегияда Данияның ықпал күшейе берді. Дания королі , қаржы қиындықтарын басынан кешіріп жатқанда, қызы 1468 жылы Шотландық Яков III-мен некелесті, ал оған жасау қажет болды. Шамасы, хабардар етпестен, Кристиан 1468 жылы 8 қыркүйекте Оркнейді шотландықтарға 50 мың , ал келесі жылы 28 мамырда Шетландты 8 мыңға беру туралы келісім жасасты. Ол келісімшартта 210 кг алтын немесе 2310 кг күмісті тіркелген сомаға аралдарды сатып алу мүмкіндігі туралы тармақ қалдырды. XVII - XVIII ғасырлары бірнеше әрекет жасалды, бірақ нәтиже болған жоқ. Оркни мен Шетландта иеленген Мортон графы, Вильяммен болған заңды даудан кейін, 1669 жылы 27 желтоқсанда аралдарды деп жариялаған Парламент актісін бекітті. 1742 жылы Парламент бұрынғы Акт аралдардың келесі мәртебесін өзгерту туралы кез-келген әрекетті «бос және жарамсыз» деп жариялағанына қарамастан, жерлерді Мортон отбасына қайтарды.
Ганза дәуірі
Наполеондық соғыстар
Екінші Дүние жүзілік соғыс
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpODBMelJqTDFOSVJWOHRYMU5qWVd4c2IzZGhlVjh0WDAxcGJtNWxjMjFsY210bGRDNXFjR2N2TWpBd2NIZ3RVMGhGWHkxZlUyTmhiR3h2ZDJGNVh5MWZUV2x1Ym1WemJXVnlhMlYwTG1wd1p3PT0uanBn.jpg)
Екінші Дүниежүзілік соғыс кезінде «Шетланд автобусы» ұйымы қарсылық көрсеткен аралдарда жұмыс істеді. Ұйымның мүшелері балық аулау кемелеріне Норвегиядан босқындарды әкелді және қарсыласушы күштерге оқ-дәрілерді жіберді. Бұл ұйымға Скалловея мұражайында шағын экспозиция арналған, ескерткіш орнатылған.
Бүгінгі Шетланд
1993 жылы танкері аралының оңтүстік жағалауында апатқа ұшырап, 84 700 тонна мұнай төгіліп кетті.
Тұрғындар
Аралдардардың архипелагында шамамен жиырма мың адам тұрады.
Елді мекендер
Архипелагтың ең ірі елді мекендері - Леруик (9 мың адам) және Скалловей (800 адамнан астам).
Елді мекендер:
: : | :
| | : : |
Экономикасы
Аралдың экономикасының негізі Солтүстік теңізінің қайраңында мұнай өндіру және балық шаруашылығы.
Мұнай-газ кешені
Құбыр жүйелері мен танкерлер арқылы Солтүстік Атлантика және Солтүстік теңіз (Брент пен басқалары) кен орындарынан мұнай және табиғи газ «Саллом-Во» мұнай терминалына түседі. Тасымалдау үшін мұнай танкерлерден терминалдың кемежайына жүктеледі.
Энергетика
Мейнленд аралының орталығында, «Viking Wind Farm» жел электрстанциялар құрылысы жүруде, 103 турбиналар. Электр станциясын 2018 жылға дейін салу жоспарлануда.
Балық өнеркәсібі
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOWpMMk5sTDBobGIyZGhibDlHYVhOb2JXVmhiRjlHWVdOMGIzSjVKVEpEWDBKeVpYTnpZWGxmTFY5blpXOW5jbUZ3YUM1dmNtY3VkV3RmTFY4eE5EUTBORFkzTG1wd1p5OHlNREJ3ZUMxSVpXOW5ZVzVmUm1semFHMWxZV3hmUm1GamRHOXllU1V5UTE5Q2NtVnpjMkY1WHkxZloyVnZaM0poY0dndWIzSm5MblZyWHkxZk1UUTBORFEyTnk1cWNHYz0uanBn.jpg)
Балық аулау флотының кемелері Шетланд аралдарының айлақтарында қызмет етеді.
Брессей аралында балық ұнын әзірлейтін фабрика жұмыс істейді және аралдағы негізгі жұмыс беруші болып табылады.
Балық өнеркәсібіне арналған мамандарды Скалловейде орналасқан «North Atlantic Fisheries College Marine Centre» колледжінде дайындайды.
Тамақ өнеркәсібі
аралында «Valhalla Brewery» сыра қайнататын орын жұмыс істейді.
Дәстүрлі кәсіп
Шетландық аралы өзінің бұрынғы әйелдер үшін негізгі табысы болған жемпір тоқыуымен танымал. Аралдың атымен Фэр-Айл тоқу техникасы аталды.
Көлік және байланыс
Әуежайлар
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOW1MMll4TDFOMWJXSjFjbWRvWDBGcGNuQnZjblF1YW5Cbkx6SXdNSEI0TFZOMWJXSjFjbWRvWDBGcGNuQnZjblF1YW5Cbi5qcGc=.jpg)
Әуежайлар — Самборо, Скатста мен Тингуолл.
Солтүстік теңіздегі мұнай платформаларына тікұшақ арқылы архипелагтың әуежайларынан сапарлар жасалады. Осы тікұшақтардың бірі 1986 жылы 6 қарашада Брент кен орны платформасынан оралған «British International Helicopters» компаниясының «Boeing CH-47 Chinook» тікұшағы болды, ол жарылыстан кейін Самборо әуежайынан төрт километр қашықтықта теңізге құлады. 43 адам қаза тапты, екеуін жағалау күзетшілері тікұшақпен құтқарды.
Паромдар
«NorthLink Ferries» копаниясының паромдары Леруикті Шотландияның негізгі бөлігіндегі Абердинмен және Оркней аралдарындағы Керкуоллмен байланыстырады.
Арал архипелагының ішінде «Shetland Islands Council Ferries» және «BK Marine» компанияларының паромдары арқылы байланысады:
- , Йелл аралы — Белмонт, Анст аралы — Хамарс-Несс, Фетлар аралы.
- — Улста, Йелл аралы.
- — Аут-Скеррис аралдар тобы.
- — Симбистер, Уолси аралы.
- — Симбистер, Уолси аралы.
- — Папа-Стур аралы.
- — Фула аралы.
- — группа островов Аут-Скеррис.
- — Брессей аралы.
- — Фэр-Айл аралы.
- — Фэр-Айл аралы.
Автожолдар
«A970» автожолы Норт-Ро ауылынан Самборо әуежайына дейін солтүстіктен оңтүстікке қарай аралы арқылы өтеді. Мейнленд аралының солтүстік бөлігіндегі Хиллсайд ауылынан Тофт ауылына дейін және және аралдарындағы екі паромдық өткел арқылы «A968» жолы апарады.
Байланыс
Шетланд аралдары «ZE» пошта коды сәйкес келетін пошта ауданын құрайды.
Фарер аралдары мен Шотландия материктік бөлігін байланыстыратын SHEFA-2 кабелі аралының оңтүстік бөлігіндегі арқылы өтеді.
Шамшырақтар
Архипелаг аралдарында Northern Lighthouse Board шамшырақтар жүйесіне енгізілген шамшырақтар салынған.
Бұқаралық ақпарат құралдары
«Shetland Islands Broadcasting Company» и «BBC Radio Shetland» радио станциялары «BBC Scotland» жергілікті бөлімі жұмыс істейді. аралының ең биік жері Брессей-Уорд тауында теле және радио сигналдарын таратуға арналған және Шетланд аралдарының көпшілігінен көрінетін «Bressay transmitting station» станциясының жетпіс метрлік мұнарасы салынған. «Shetland Islands Broadcasting Company» радио станциясы аралда өзінің негізгі таратқышы бар.
1872 жылы құрылған «The Shetland Times Ltd» компаниясы «The Shetland Times» апталығын және басқа да баспа материалдарын шығарады. Компания штатында 55 қызметкер жұмыс істейді.
Саясаты мен билігі
Еуропалық парламент сайлауында Шетланд аралдары Шотландия шекарасымен сәйкес келетін сайлау округіне жатады. 2009 жылы өткізілген сайлауда Шотландия 6 өкілін парламентке жіберді: екеуі шотланд ұлттық партиясы, екеуі лейбористтер, біреуі либералды-демократ, біреуі консерват.
Оркней мен Шетланд аралдары Ұлыбританияның қауымдастық Палатасына сайлауда бір «Оркни-энд-Шетланд» сайлау округінде біріктірілген. Үшінші рет қатарынан 2001 жылы сайлаудан бері аралдар тұрғындары либералды-демократ партиясыдан үміткер Алистар Кармайклды сайлады.
Шетланд аралдарының тұрғындары сайлауға қатысады. 2011 жылы «Шетланд» бір штаттық округте Шотландия либералды-демократ партиясынан үміткер Тевиш Скотт 1999 жылдан бері төртінші рет қатарынан сайланды. Шетланд аралдары кіретін «Хайленд және аралдар» көпмүшелі ауданында Шотландия ұлттық партиясынан үш үміткер, Шотландияның Лейборист партиясынан екі үміткер және Консерватив-Юнионист партиясынан екі адам жеңді.
Британдық монарх өзінің жеке өкілін аралдарға тағайындайды - Шетланд аралдарының лорд-лейтенанты, негізінен, салтанатты функцияларды орындайды және жергілікті өзін-өзі басқаруда үлкен рөл атқармайды, 1994 жылдан бастап Джон Гамильтон Скотт бұл рөлді атқарады.
Халықаралық қатынасы
Германия, Исландия, Норвегия, Финляндия және Швецияның консулдықтары ашылған.
Бейнелемесі
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOHdMekJoTDBac1lXZGZiMlpmVTJobGRHeGhibVF1YzNabkx6SXdNSEI0TFVac1lXZGZiMlpmVTJobGRHeGhibVF1YzNabkxuQnVadz09LnBuZw==.png)
Шетланд аралдарының жалауында көк фонға ақ скандинавтық крест орналастырылған. Ту 1969 жылы жобаланған.
Құтқару қызметтері
Шетланд аралдарының өрт-құтқару станциялары Шотландия өрт-құтқару қызметінің «Норт» бөліміне тиесілі.
«Bristow Helicopters» компаниясының «Sikorsky S61N» тікұшақтары іздестіру-құтқару Самборо әуежайында орналасқан және жағалау күзет қызметінде пайдаланылады. «Bond Aviation Group» компаниясының іздестіру-құтқару тікұшақтары Солтүстік теңізде жұмыс істеу үшін әуежайды пайдаланады.
Денсаулық сақтау
Денсаулық сақтау «Gilbert Bain Hospital» ауруханасын басқаратын «National Health Service Shetland» ұйымына тапсырылған.
Білім беру
«Shetland College» , «North Atlantic Fisheries College Marine Centre» колледжі жұмыс істейді, екеуі де «University of the Highlands and Islands» университетінің колледждер жүйесінің бір бөлігі болып табылады.
Мәдениет
Аралдарда жыл сайын «Up Helly Aa» фестивалі өтеді. Фестиваль дәстүріне шырақты шеру мен қайық өртеу кіреді.
Мұражай
жергілікті тарих, география, мәдениет, экономика және басқа да мәселелерге арналған «Шетланд аралдарының мұражайы» жұмыс істейді. Жергілікті тарихи-өлкетану Олд-Хаа мұражайы аралынының ауылында орналасқан.
Музыка
Шетланд аралдарының музыкасында халық скрипкасында өзіндік ойнау дәстүрі бар. Орындаушылар фестивальдар мен байқауларға қатысады.
Аралдар әдебиетте
- Вальтер Скотт, « романы
- Шэрон Болтон, «Құрбан шалу» романы (ағыл. Sacrifice)
- Энн Кливз, «Шетланд аралдары» детективтік романдар сериясы, сонымен қоса «Қарға қанаты» романы.
Спорт
Шетланд аралдары 1985 жылы негізін қалаушылардың бірі. Аралдар Ойындары 2005 жылы Шетланд аралдарында өтті. Шетланд аралдарының ұлттық футбол командасы 2005 жыл тиісті жарыста жеңіпаз атанды.
Діні
Шетланд аралдары Шотландия епископтық шіркеуі «Абердин-энд-Оркни» және Рим-католик шіркеуінің Абердин епархиясына жатады.
Көрікті жерлер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер