Адам денесі (лат. corpus humanum) - адамның бүкіл құрылымы болып табылады, яғни бас, мойын, бағана, қолдар және аяқтар. Биологтардың есебі бойынша ересек адамның денесі отыз триллион жасушадан турады. Адам денесі жалпы 206 сүйектен құралады.
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOHlMekl5TDBSaFgxWnBibU5wWDFacGRISjFkbVZmVEhWalgxWnBZWFJ2ZFhJdWFuQm5Mekl3TUhCNExVUmhYMVpwYm1OcFgxWnBkSEoxZG1WZlRIVmpYMVpwWVhSdmRYSXVhbkJuLmpwZw==.jpg)
Адам организмінің жүйелері
Адам организмі - адам өмір сүруін қамтамасыз ету үшін бағытталған функцияларды жүзеге асыратын өзара байланысты жүйелер жиынтығы.
Адам организмінде қаңқа жүйесін, , жүйке жүйесін, жүрек-қантамырлар жүйесін, дем алу жүйесін, ас қорыту жүйесін, зәр шығару жүйесін, , , және айқындайды.
Жүйе | Зерттейтін ғылым | |
![]() | жүйке жүйесі | |
![]() | қаңқа жүйесін | Ортопедия |
![]() | жүрек-қантамырлар жүйесі | Кардиология |
![]() | дем алу жүйесі | пульмонология |
![]() | ас қорыту жүйесі | Гастроэнтерология |
Дерматология | ||
![]() | зәр шығару жүйесі | , урология |
![]() | гинекология (әйелдер), (еркектер), сексология, эмбриология | |
![]() | иммунология | |
![]() | лимфа жүйесі | онкология, иммунология |
![]() | эндокринология |
Адам органдарының салмақтары
Салмағы 70 кг, бойы 170 см және денесінің ауданы 1,8 кв,м 20 — 30 жасар адамның органдарының орта есеппен алынған салмақтары:
- бұлшық еті: 30 кг = денесінің салмағынан 43%
- қаңқа жілік майысыз: 7 кг = 10%
- тері және : 6,1 кг = 8,7%
- қан: 5,4 кг = 7,7%
- ас қорыту жүйесі: 2,0 кг = 2,9%
- бауыр: 1,7 кг = 2,4%
- қызыл жілік майы: 1,5 кг = 2,1%
- өкпе: 1,0 кг = 1,4%
- жүрек: 0,3 кг = 0,43%
- бүйрек: 0,3 кг = 0,43%
- қалқанша без: 0,02 кг = 0,03%
- ми: 1,3 кг = 1,8%
- көкбауыр: 0,18 кг = 0,26%
Дене құрылысы
Дамыған елдерде орта есеппен алғанда ересек ер адамның бойы 1,7—1,8 м-дей, ересек әйелдің бойы 1,6—1,7 м болып саналады. Адамның бойын генотипке және фенотипке байланысты.
Химиялық құрамы
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOW1MMlprTHpJd01WOUZiR1Z0Wlc1MGMxOXZabDkwYUdWZlNIVnRZVzVmUW05a2VTMHdNUzVxY0djdk5UQXdjSGd0TWpBeFgwVnNaVzFsYm5SelgyOW1YM1JvWlY5SWRXMWhibDlDYjJSNUxUQXhMbXB3Wnc9PS5qcGc=.jpg)
Адам денесінің органдары орта есеппен 60% судан, 34% Органикалық заттардан, 6% — бейорганикалық заттардан тұрады. Органикалық заттарын құрайтын негізгі элементтер: көміртек(~18%), оттек(~65%), сутек(~10%) және азот(~3%), одан басқа фосфор(~1%) және (~0,25%). Бейорганикалық заттардың құрамына 22 химикалық элементтер — кальций, фосфор, оттек, натрий, магний, , бор, хлор, калий, ванадий, марганец, , кобальт, никель, мыс, мырыш, молибден, хром, кремний, йод, фтор, селен кіреді.
Адам денесіне қатысты сандық мәліметтер
- 1. Сүйектің саны -206
- 2. Бұлшық еттер саны - 639
- 3. Бүйрек саны - 2
- 4. Сүт тістерінің саны -20
- 5. Қабырғалардың саны - 24 (12 жұп)
- 6. Жүрек қақпақшаларының саны - 4
- 7. Ең үлкен артерия - Аорта .
- 8. Қалыпты қан қысымы - 120 / 80 mmHg
- 9. Қанның Ph -7.4
- 10. Омыртқалардың саны - 33
- 11. Мойын омыртқаларының саны - 7
- 12. Ортаңғы құлақтың сүйектерінің саны - 6
- 13. Бет сүйектерінің саны - 14
- 14. Бас сүйектерінің саны -22
- 15. Кеудедегі сүйектер саны -25
- 16. Қол сүйектерінің саны - 6
- 17. Қолдың бұлшық еттерінің саны - 72
- 18. Жүрек насостарының саны - 2
- 19. Ең үлкен мүше -Тері
- 20. Ең үлкен без ( орган ) -Бауыр
- 21. Ең үлкен жасуша -Әйелдің аналық безі
- 22. Ең кішкентай жасуша - Еркек гаметасы
- 23. Ең кішкентай сүйек - Тобық
- 24. Ең алғашқы трансплантацияланған мүше - Бүйрек
- 25. Аш ішектің орташа ұзындығы - 7м
- 26. Тоқ ішектің орташа ұзындығы - 1,5м
- 27. Жаңа туған нәрестенің орташа салмағы - 2,6 кг
- 28. Импульстер саны минутына -72 рет
- 29. Дененің қалыпты температурасы - 37 C ° (98,4 F °)
- 30. Қанның орташа мөлшері - 4-тен 5 литрге дейін
- 31. РБК пайдалану мерзімі -120 күн
- 32. WBC пайдалану мерзімі -10-15 күннен
- 33. Жүктілік кезеңі - 280 күн (40 апта)
- 34. Адамның аяқ сүйектерінің саны - 33
- 35. Білек сүйектерінің саны - 8
- 36. Табан сүйектерінің саны - 27
- 37. Ең үлкен эндокриндік без -Қалқанша без
- 38. Лимфа -көкбауырдың ең үлкен мүшесі
- 39. Мидың ең үлкен бөлігі -Церебраль (Cerebrum)
- 40. Ең үлкен және берік сүйек - Жамбас сүйегі (femur)
- 41. Ең кішкентай бұлшықет -Stapedius (ортаңғы құлақ)
- 42. Хромосомалар саны - 46 (23 жұп)
- 43. Жаңа туған нәрестедегі сүйек саны -306
- 44. Қанның тұтқырлығы - 4,5-тен 5,5
- 45. Барлық топтарға сәйкес келетін донорлық қан тобы - O
- 46. Барлық қан топтары қабылдайтын қан топтары- AB
- 47. Ең үлкен WBC - моноцит
- 48. Ең кіші WBC - лимфоцит
- 49. Полицитемия деп аталатын РБК санын көбейту
- 50. Денедегі қан банкасы - Талақ (Көкбауыр).
- 51. Қан емес жасушалар - RBC
- 52. РБК (RBC) -сүйек кемігінде өндіріледі.