Сфалерит (грек. sphaleros – алдамшы), мырыш алдамшысы – сульфидтер класына жататын минерал. Химиялық формуласы: ZnS, құрамында Zn – 67,1%, S – 32,9%. Изоморфты қоспалары: Fe, Cd, Қn, Mn, т.б. Түрөзгерістері:
- түсі ақ, қоспасыз сфалерит – клейофан;
- қара, темірі көп сфалерит – марматит;
- сұр, кадмийлі сфалерит – пршибрамит;
- ұнтақ, 2%-дай кадмийі бар сфалерит – брункит.
Sphalerite | |
---|---|
Сфалерит | |
Негізі | |
Санаты | Минерал |
Химиялық формуласы | (Zn,Fe)S |
02.CB.05a | |
Dana classification | 02.08.02.01 |
Ерекшеліктері | |
Түсі | Brown, yellow, red, green, black. |
Euhedral crystals – occurs as well-formed crystals showing good external form. Granular – generally occurs as anhedral to subhedral crystals in matrix. | |
Isometric hextetrahedral (4 3m) | |
Simple contact twins or complex lamellar forms, twin axis [111] | |
[110] perfect | |
Uneven to conchoidal | |
бойынша минерал қаттылығы | 3.5-4 |
brownish white, pale yellow | |
Transparent to translucent, opaque when iron-rich | |
3.9–4.2 | |
Оптикалық сипаты | Isotropic |
nα = 2.369 | |
Басқа сипаттамалары | non-radioactive, non-magnetic, fluorescent and triboluminescent. |
Дереккөздер |
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOHlMekl5TDFOd2FHRnNaWEpwZEdVdGRXNXBkQzFqWld4c0xXUmxjSFJvTFdaaFpHVXRNMFF0WW1Gc2JITXVjRzVuTHpFeU5YQjRMVk53YUdGc1pYSnBkR1V0ZFc1cGRDMWpaV3hzTFdSbGNIUm9MV1poWkdVdE0wUXRZbUZzYkhNdWNHNW4ucG5n.png)
Кубтық сингонияда кристалданып, тетраэдр, кубоктаэдр, пішінді кристалдар түзеді. Агрегаттары түйірлі, қабыршақ, ұнтақ, колломорфты масса құрайды. Сфалерит – түссіз, ақ, қоспаларына байланысты қара, қызыл қоңыр, жасыл, қызғылт, сарғылт түске өзгереді. Алмастай жылтыр, жымдастығы жетілген; қаттығы 3,5 – 4,0, морт, тығыздығы 3,9 – 4,1 г/см3. Пьезо- және пироэлектрлік қасиеттері бар. Жаратылысы гидротермалдық, кейде пневматолиттік және шөгінділік. Тұтас түйір масса түрінде кварц, галенит, пирит, халькопириттермен бірге кездеседі. Тотыққанда смитсонитке айналады. Қазақстанда Кенді Алтай, Сарыарқа, Қаратау, Жетісу Алатауының полиметалл, мыс кендерінде кездеседі. Сфалерит кентасынан негізінен мырыш, кадмий, индий, галий өндіріледі. Ақ бояу, флюросценциялық экран жасауға қолданылады.
Дереккөздер
«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 , VIII том
- Sphalerite. Webmineral. Retrieved on 2011-06-20.
- Sphalerite. Mindat.org. Retrieved on 2011-06-20.
- Handbook of Mineralogy
Бұл мақаланы Уикипедия лайықты болуы үшін қажет. |
![]() | Бұл — мақаланың . Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер