Вольфрам (лат. Wolframium; W) — элементтердің периодтық жүйесінің VІ тобындағы химиялық элемент; атомдық нөмірі 74, атомдық массасы 183,85. Вольфрам (латынша Wolframіum) табиғатта аз тараған, жер қыртысының 1Ч10-4 %-ын құрайды.
| |||||||||||||||
Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ашық сұр түсті баяу балқитын берік металл Буланған вольфрам кристалдары | |||||||||||||||
Атом қасиеті | |||||||||||||||
Атауы, символ, нөмірі | Вольфрам, 74 | ||||||||||||||
Топ типі | |||||||||||||||
Топ, период, блок | 6, 6, d | ||||||||||||||
Атомдық масса () | |||||||||||||||
[Xe] 4f145d46s2 | |||||||||||||||
Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 32, 12, 2 | ||||||||||||||
Атом радиусы | 139 | ||||||||||||||
Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
162±7 | |||||||||||||||
(+6e) 62 (+4e) 70 | |||||||||||||||
2,3 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
W ← W3+ 0,11 В | |||||||||||||||
Тотығу дәрежелері | −4, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 | ||||||||||||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
Тығыздық () | 19,25 г/см³ | ||||||||||||||
Балқу температурасы | 3695 K (3422 °C, 6192 °F) | ||||||||||||||
Қайнау температурасы | 5828 K (5555 °C, 10031 °F) | ||||||||||||||
285,3 кДж/кг | |||||||||||||||
Булану жылуы | 4482 кДж / кг 824 кДж/моль | ||||||||||||||
24,27 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
Кубтық көлемдік орталықтанған | |||||||||||||||
3,160 Å | |||||||||||||||
310 K | |||||||||||||||
Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
(300 K) 162,8 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
411 ГПа | |||||||||||||||
161 ГПа | |||||||||||||||
Пуассон коэффициенті | 0.28 | ||||||||||||||
Моос қаттылығы | 7.5 | ||||||||||||||
3430–4600 | |||||||||||||||
2000–4000 | |||||||||||||||
7440-33-7 |
Бос күйінде кездеспейді, оның минералдары – , аздап оксидтер және сульфидтер күйінде кездеседі. Вольфрамды 1781 жылы швед химигі тапқан, 1783 жылы ағайынды д’Элуяр вольфрам ангидридін көміртекпен тотықсыздандыру арқылы алғаш рет металл вольфрам алған. Вольфрам ашық сұр түсті, баяу балқитын металл.
Оның ең көп тараған минералдары – вольфрамит (Fe, Mn) [WО4] және шеелит CaWО4. Вольфрамның балқу температурасы 3410 Ғ 20ӘC қайнау температурасы 5900ӘС. Вольфрам араласқан құймалардың механикалық қасиеті молибденге жақын. Қалыпты жағдайда ол химиялық тұрақты, ауада қыздырғанда тотығып, вольфрам ангидридіне айналады. Вольфрам және оның қосылыстарын алу үшін вольфрамиттер мен шеелиттерді (олардағы WО3 2%-дан аспайды) байытып, концентраттарын пайдаланады.
Концентраттардан химиялық жолмен таза вольфрам қышқылдары мен оның тұздары алынады. Оларды тотықсыздандырғанда ұнтақ металл бөлінеді. Вольфрам электр шамының қылы, электр пештерінде қыздырғыштар, рентген түтіктерде, катодтар, тағыда басқа электрлік құралдарда электродтар ретінде қолданылады.
Табиғатта кездесуі
Вольфрам табиғатта негізінен темір және марганец немесе кальций оксидтері бар WO3 вольфрамның үш тотығымен, ал кейде қорғасын, мыс, торий және сирек жер элементтері бар тотыққан күрделі қосылыстар түрінде кездеседі. Вольфрамит (вольфрамат темір және марганец nFeWO4 · mMnWO4 — тиісінше, ферберит және гюбнерит) және шеелит (кальций cawo4 вольфраматы) өнеркәсіптік маңызы бар. Вольфрам минералдары әдетте гранитті жыныстарға қапталған, сондықтан вольфрамның орташа концентрациясы 1-2% құрайды.
Вольфрам қорытпалары
Вольфрамға легирлеуші элементтерді (молибден, рений, мыс, никель және т. б.) қосу нәтижесінде алынған қорытпа. Вольфрам қорытпалары ұнтақты металлургияда немесе компоненттерді қорыту әдісімен өндіреді..
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>
тегі; no text was provided for refs namedWebElements
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік. (Тау-кен ісі, кен байыту және металлургия салалары бойынша) Жалпы редакциясын басқарған Ә. Бектібаев. Алматы: Ғылым, 1999.ISBN5—628—00001—9
Бұл — химия бойынша мақаланың . Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер