Йод (латын. Iodum; I) — элементтердің периодтық жүйесінің тобындағы химиялық элемент. Галогендер тобына жатады, ат. м. 126,9; ат. н. 53; тығыздығы 4,93 г/см3; балқу t 113,60С; қайнау t 184,350С. Йодты 1811 ж. француз химигі Б.Куртуа ашқан. Табиғатта тұрақты бір изотопы бар (127J), бос күйінде кездеспейді. Қара сұр түсті, күлгін жылтыр, өткір иісті. , , мұхит суы, мұнай кендеріндегі ілеспе суда, балдырларда кездеседі. Суда нашар, органикалық еріткіште (спирт, эфир, , хлороформ) жақсы ериді.
| |||||||||||||||
Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
жылтыр металл сұр қатты, қара / күлгін сұйықтық, күлгін газ ![]() | |||||||||||||||
Атом қасиеті | |||||||||||||||
Атауы, символ, нөмірі | Йод, 53 | ||||||||||||||
Топ типі | |||||||||||||||
Топ, период, блок | 17, 5, p | ||||||||||||||
Атомдық масса () | |||||||||||||||
[Kr] 4d105s25p5 | |||||||||||||||
Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 18, 7 | ||||||||||||||
Атом радиусы | 140 | ||||||||||||||
Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
139±3 | |||||||||||||||
198 | |||||||||||||||
(+7e) 50 (-1e) 220 | |||||||||||||||
2,66 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
+0,535 В | |||||||||||||||
Тотығу дәрежелері | −1, +1, +3, +4, +5, +6, +7 | ||||||||||||||
1-ші: 1008.4 кДж/моль (эВ) | |||||||||||||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
Тығыздық () | 4,93 г/см³ | ||||||||||||||
Балқу температурасы | 113,5 °C | ||||||||||||||
Қайнау температурасы | 184,35 °C | ||||||||||||||
15,52 (I—I) кДж/моль | |||||||||||||||
Булану жылуы | 41,95 (I—I) кДж/моль | ||||||||||||||
54,44 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
Орторомбалық | |||||||||||||||
a=7,18 b=4,71 c=9,81<ref> Å | |||||||||||||||
c/a қатынас | - | ||||||||||||||
Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
(300 K) (0,45) Вт/(м·К) | |||||||||||||||
7553-56-2 |
![image](https://www.wikidata.kk-kz.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraWRhdGEua2sta3oubmluYS5hei9pbWFnZS9hSFIwY0hNNkx5OTFjR3h2WVdRdWQybHJhVzFsWkdsaExtOXlaeTkzYVd0cGNHVmthV0V2WTI5dGJXOXVjeTkwYUhWdFlpOWhMMkZpTDBsdlpHbHVaUzV6ZG1jdk1UQXdjSGd0U1c5a2FXNWxMbk4yWnk1d2JtYz0ucG5n.png)
Көптеген металдармен және сутекпен жоғары температурада әрекеттеседі. Сілтімен әрекеттесіп йодатты тұз түзеді, тотықтырғыш, тотықсыздандырғыш сипат көрсетеді. Йод мұнайдағы ілеспе судан хлормен, натрий нитратымен немесе қышқыл қатынасатын марганец қос тотығымен тотықтыру арқылы өндіреді.
Йод және оның қосылыстары медицинада, металл өндіруде (титан, циркон, гафний), фотосурет өңдейтін химиялық реактив жасауда, органикалық синтезде қолданылады. Адам организмінде Йодтың жетіспеушілігі ұлғаюына, бұғақ ауруына шалдықтырады.
Бұл мақаланы Уикипедия лайықты болуы үшін қажет. |
Бұл — химия бойынша мақаланың . Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер